Door de sterke veroudering van de bevolking in het grootste deel van de wereld is er steeds meer belangstelling over onderzoek naar veroudering. Tevens is er belangstelling (bijvoorbeeld in Silicon Valley) om het verouderingsproces te kunnen stop zetten. Dat is echter op dit moment een brug te ver. Veroudering kan worden omschreven als een proces waarin de kans dat een organisme gedurende het leven zal sterven geleidelijk toeneemt, en de kans dat het zal voortplanten geleidelijk afneemt.
De verwachtingen voor een levenselixer kunnen beter worden bijgesteld. Alleen al het feit dat iedereen uniek reageert op medicijnen als gevolg van de eigen genen en de omgeving maakt een gedeelde aanpak niet erg waarschijnlijk. We kunnen dus het beste leven met veroudering.
Veroudering wordt veroorzaakt door de invloed van onze genen, omgevingsfactoren, ons immuunsysteem, stamcellen en telomeren(DNA, ingekapseld in beschermende eiwitten aan het uiteinde van een chromosoom). Onze lichamen veranderen voortdurend als gevolg van interne en externe signalen.
Veroudering lijkt op jongere leeftijd een groter probleem dan als we oud(er) zijn geworden. We denken dat beperkingen als gevolg van ouder worden een grote negatieve invloed op ons leven hebben. Het blijkt echter dat we over een grote veerkracht beschikken om hier mee om te gaan. Het leven is vaak ongelofelijk boeiend, maar soms ook vervelend en confronterend. We blijken echter in staat ons aan te passen aan een teruggang in functies, waarbij we nog steeds van het leven genieten.
Anders gezegd: we blijken in staat te zijn onze persoonlijkheid aan te passen aan de veranderingen in de situatie waarin we leven. Dat kan overigens twee kanten op: we kunnen naast de positieve insteek ook ‘kiezen’ voor een verslechtering van onze situatie. Het vermijden van bepaalde gewoontes die onze persoonlijkheid negatief beïnvloeden is een belangrijk onderdeel van prettig ouder worden.
Onze hersenen ontwikkelen zich door interactie met de omgeving. Het is de kunst om ook het ouder worden te zien als een levensfase die mogelijkheden voor groei biedt en niet alleen achteruitgang en daarvoor een goede omgeving te creëren. Die omgeving heeft te maken met de eigen persoonlijke keuzes, maar ook hoe de maatschappij randvoorwaarden biedt voor deze levensfase.
Harry Woldendorp, oktober 2022.
Literatuur
Armstrong, S. (2020). Borrowed time. The science of how and why we age. Londen: Bloomsbury
Levitin, D.J. (2020). Succesful aging. A neuroscientist explores the power and potential of our lives. Londen: Dutton
Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: Uitgeverij SWP.