Oorsuizen: Je zal er maar last van hebben

Het last hebben van oorsuizen is zonder meer een probleem met aanzienlijke sociale gevolgen en persoonlijk lijden. Het komt vaker voor bij mensen vanaf 40 jaar, die zelfs een dubbele handicap kunnen hebben als ook hun gehoor achteruitgaat. Minder horen betekent dat het maskerende effect van omgevingsgeluiden minder wordt en dat de geluiden in het hoofd versterkt worden. Het last hebben van oorsuizen kan ook het gevolg van gehoorverlies versterken omdat dit iemand kan afleiden als die zit te luisteren naar wat anderen zeggen.

Tinnitus of oorsuizen heeft in de meeste gevallen niets te maken met een levensbedreigende aandoening. Van de andere kant laat het zich ook niet gemakkelijk wegwerken; in zekere zin kun je zeggen dat er gewenning ontstaat.

Inbreuk van de geluiden
Problemen met het verstaan van wat er gezegd wordt, is een van de meest voorkomende problemen die met het hebben van oorsuizen verbonden zijn. U zult dit waarschijnlijk ervaren in situaties waarin iedereen zich extra moet concentreren, zoals luisteren in een drukke kamer. Uw vermogen om vast te stellen waar de spraak vandaan komt kan ook verminderd zijn. Stemmen kunnen ook vervormd klinken.
Deze problemen worden erger door het extra gehoorverlies. Men weet nog niet in hoeverre dit aan het oorsuizen is te wij­ten. Zowel het oorsuizen als het gehoorverlies dragen bij tot de problemen met het luisteren. Luisteren, in tegenstel­ling tot horen, is een geestelijke activiteit en deze is, als alle geestelijke activiteiten, minder als uw aandacht wordt afge­leid door irrelevante geluiden. Doordat het oorsuizen uw aan­dacht kan afleiden, leidt dit waarschijnlijk tot een ver­minderd concentratievermogen. Uw vermogen tot denken tij­dens het lezen of andere (mentale) activiteiten kan ook worden onder­broken door de aandacht die u aan de geluiden schenkt. Een student die ik eens heb gekend, was zich tijdens het lezen onbewust van de geluiden totdat hij bij een moeilijke passage kwam.
Veel activiteiten vereisen een goed gehoor alsmede geconcen­treerd luisteren. Hieronder vallen televisie kijken, naar de radio luisteren, of naar CD’s. Deze bezigheden kunnen door het oorsuizen bedorven worden. Echter, naarmate men het oorsuizen langer heeft, kan de mate waarin dit u afleidt vermin­deren. Ik heb een musicus gesproken die zijn geluid (een constante toon) kon negeren als hij zijn instrument bespeelde. Toen ik hem vroeg wat de toonhoogte van zijn geluid was, luisterde hij even en antwoordde: een bes. Het bleek dat hij niet eerder de moeite had genomen om dit op te merken, hetgeen een teken is dat hij er weinig aandacht aan schonk.
In bepaalde beroepen, zoals lesgeven, is het oorsuizen een grotere handicap dan in andere. Maar ik wil niet graag genera­liseren. Voor sommige mensen kan intensieve geestelijke con­centratie verlichting geven.
De inbreuk die de geluiden kunnen maken hangt tot op zekere hoogte af van de luidheid van achtergrondgeluiden. Uit een onderzoek bleek dat de ergste tijd ’s morgens vroeg, ’s avonds laat of ’s nachts was. Minder dan 2% antwoordde dat het midden van de ochtend de ergste tijd was, waarschijnlijk omdat dit een tijd is waarin er het meest gepresteerd moet worden en er veel omgevingsgeluiden zijn. Er bleek ook uit dat vrouwen die werkten er overdag minder last van hadden dan vrouwen die niet werkten, wat het belang van deze invloeden aantoont.

 

Slapeloosheid
Slapeloosheid kan betekenen dan iemand moeilijk in slaap valt, of  ’s nachts wakker wordt, of vroeg in de ochtend of alle drie. Het is onbegrijpelijk dat slapeloosheid soms het groot­ste of enige probleem is, terwijl anderen helemaal geen slaap­problemen hebben. Er is eigenlijk heel weinig bekend over slapeloosheid veroorzaakt door oorsuizen. Er zijn waarschijnlijk verschillende soorten slapeloosheid, zoals bijvoorbeeld ver­oorzaakt door zorgen, het wakker blijven door het luide oorsuizen of vroeg wakker worden in verband met een gedeprimeerde stemming.
Ongeveer een kwart van de mensen met last van oorsuizen zegt dat dit hen ’s nachts wakker maakt. Een onderzoek heeft aangetoond dat hoe luider het oorsuizen is, des te waarschijn­lijker dit iemand uit zijn slaap houdt of haalt.
Onderbroken slapen kan een gewoonte worden die moeilijk te doorbreken is. ’s Nachts opstaan kan worden gevolgd door een ritueel bezoek aan de WC en wat melk koken: gewoonten die de slapeloosheid in stand kunnen houden. Het is blijkbaar heel hinderlijk om midden in de nacht wakker te worden wanneer de geluiden toch al luider klinken en je geen afleiding hebt in de vorm van een lichamelijke activiteit. In hoofdstuk 9 volgen enkele psychische technieken om een normaal slaappatroon te ontwikkelen  Dit zijn alternatieven voor slaappillen die enige tijd wel verlichting kunnen geven, maar na enkele maanden hun uitwerking verliezen. Patiënten die in de klinieken komen zijn vaak bezorgd over hun afhankelijkheid van slaappillen (of over de bijwerkingen) waardoor ze hulp komen zoeken.

 
Fases van verdraagzaamheid
De typische volgorde van reacties op het oorsuizen volgend, kunt u ervan op aan dat de verdraagzaamheid van het gelui­d zich mettertijd ontwikkelt. Ik probeer hieronder uit te leggen wat ik bedoel met verdraagzaamheid. Sommige mensen ontwikkelen hun verdraagzaamheid snel en anderen langzaam. De redenen hiervoor worden door onderzoekers nagegaan en ik kan al wat voorlopige bevindingen geven. Veel mensen willen graag weten of hun geluiden in de loop der jaren luider zullen worden of niet. Mocht dit zo zijn, dan kunt u het gevoel krijgen dat u ze nooit zult kunnen verdragen.
Een tijd geleden is er een onderzoek gehouden onder een willekeurige selectie mensen uit het Britse kiesregister. De mensen uit deze selectie die meldden dat ze last van oorsuizen hadden, kregen de vraag of de luidheid en de last van hun geluiden door de jaren heen veran­derd was. Het schijnt dat als de geluiden plotseling optreden, de luidheid in 70% van de gevallen het­zelfde blijft. De luidheid neemt in 20% geleidelijk af (of de geluiden blijven helemaal weg) en bij 10% neemt de luidheid toe.
Als de geluiden geleidelijk begonnen zijn (dus ze zijn niet plotseling ontstaan, maar langzaam begonnen vanaf een nauwe­lijks waarneembaar niveau) is er een iets grotere kans dat de geluiden steeds harder worden. Dit gold voor 20% van de geval­len, ook voor 70% bleef de luidheid onveranderd en voor 10% nam de luidheid af of verdwenen de geluiden.
In een ander onderzoek werden mensen met last van oorsuizen ge­vraagd om op de afgelopen 10 jaar terug te kijken en te zeggen hoe de luidheid van de geluiden zich had ontwikkeld. Gemiddeld genomen was er sprake van een lichte toename, maar dit was slechts een halve punt op een schaal van 10. Dit betekent waarschijnlijk dat er voor de meeste mensen geen verandering optrad.
Samenvattend kunnen we zeggen dat in de meeste gevallen de luidheid van het oorsuizen niet toeneemt. Als de geluiden toch harder worden, betekent dat niet automatisch dat u er meer last van heeft. Zoals ik al eerder heb uitgelegd, kun je niet simpelweg de luidheid gelijkstellen aan de mate van last. Er worden meer mensen gekweld door de angst dat het oorsuizen luider zal worden, dan er mensen worden gekweld door het luide oorsuizen.
Het hierboven genoemde onderzoek onder kiezers keek ook naar welke kant de last opging. Over het algemeen neemt de last in de loop der tijd af. Van diegenen die in het begin zwaar last hadden (een minderheid van de totale groep), werd het voor 70% minder. Dit is weliswaar een bemoedigend aantal, maar er blijven dus wel enkele mensen over die er zwaar onder lijden en voor wie het niet minder wordt. In mijn praktijk heb ik gezien dat de ontwikkeling van ver­draagzaamheid tussen de drie en achttien maanden duurt. Ik weet niet zeker hoe lang het proces van het helemaal negeren van de geluiden duurt. Ik ken wel enkele mensen die in psychi­sche zin hun oorsuizen nauwelijks opmerken, ter­wijl ze volgens de meettechnieken zeer zeker bij de groep van mensen met klachten behoren.
De emotionele gevolgen nemen als eerste af, later gevolgd door een verbeterde concentratie. Problemen met het horen en ver­staan van wat er gezegd wordt kunnen blijven bestaan als er ook sprake is van gehoorverlies. Het is belangrijk om te benadrukken dat de gevolgen van het oorsuizen kunnen afnemen zonder dat de geluiden echt veranderen. Dit is gebleken aan de hand van metingen voor en na een therapie voor het oorsuizen. De kwelling neemt af, maar de toonhoogte en de luidheid  blijven hetzelfde.
Ik heb een volgorde in de fases van ontwikkeling van verdraag­zaamheid als volgt opgesteld. U hoeft dit niet per se zo te volgen.

Fase een

• Constant bewust zijn van de geluiden behalve tijdens het slapen en als de geluiden gemaskeerd worden door de omgeving.
• Veel zorgen en sombere gedachten over het oorsuizen.
• Moeite om zich langer dan een paar minuten op mentale activi­teiten te concentreren.
• Boeiende activiteiten vormen maar een matige afleiding.
• Slapeloosheid wordt erger. Toenemend verlies van slaap, soms zelfs slaappillen nodig.

Fase twee

• Ontwikkeling van onderbroken bewustzijn, vooral tijdens inspannende activiteiten. Er zijn momenten waarop u zich bewust bent dat u er niet bewust bij was.
• Verbetering van concentratie weerspiegeld in toenemende betrokkenheid bij gebruikelijke activiteiten.
• Het begin van emotionele aanvaarding; de geluiden lijken niet langer rampzalig.
• Langzaam terug naar het normale slaappatroon.

Fase drie

• Bewustzijn van de geluiden voornamelijk beperkt tot perioden van vermoeidheid, stress of stilte.
• Geluiden dringen voornamelijk door tijdens het luisteren en geestelijke concentratie (tijdens bijeenkomsten, schouwburgbezoek, lezingen enzovoorts).
• De geluiden zijn lastig, maar geen emotionele kwelling.

Fase vier

• Geluiden krijgen nauwelijks aandacht. Aandacht is beperkt tot perioden dat ze harder zijn dan normaal of als u eraan herinnerd wordt.
• De geluiden dringen niet bij normale activiteiten door.
• Emotioneel geaccepteerd: de geluiden zijn noch plezierig noch onplezierig.

Als oefening is het waardevol om op te schrijven hoe u het oorsuizen heeft ervaren toen dit begon en wat u toen dacht. Als u wilt kunt u de ernst van elk gevolg op een schaal van een tot tien indelen. Bekijk nu uw huidige situatie en schaal het opnieuw in. U zult waarschijnlijk merken dat uw acceptatie is toegenomen. Dan kunt u ook een verdere verandering in positieve zin tegemoet zien.

 

 

 

[Met toestemming ontleend aan Help, het is nooit stil]

(c) SWP, Amsterdam