René Diekstra en de advocaten Sébas Diekstra en Robert van der Laan willen een onderzoek naar Coöperatie Laatste Wil en zijn bang dat het aantal zelfdodingen zal toenemen, hetgeen onacceptabel wordt genoemd. Ik weet niet of dat het geval zal zijn (vooralsnog zijn er nog geen bewijzen voor), maar ook al is dat zo, waarom is dat niet acceptabel. Het kan toch geen kwaad dat er wat meer mensen overlijden omdat ze het leven niet meer aan kunnen. De wereld is overbevolkt en er komen nog miljarden mensen bij. Iedere stad en ieder land wil meer bewoners, meer groei en exploitatie van goederen. Er staat een taboe op minder bevolkingsgroei. Hoe meer mensen, hoe beter lijkt de slogan. Het leven is heilig zo wordt verkondigd, maar we doden miljoenen en miljarden dieren en zijn trots op onze vleesindustrie. Wanneer iemand zich echter van het leven beneemt, schreeuwt men moord en brand. ‘Dat moet je verbieden, tenzij artsen er toestemming voor geven’, wordt er geroepen. Wat een vreemde benadering van leven, wat getuigt het van weinig respect voor de medemens en wat een overdreven egocentrische opvatting over het menselijk bestaan. Laten we het hebben over wat leven is en onze angst voor lijden en dood in plaats van dat taboe te vergroten en ons druk te maken over allerlei regelingen.
Zelfbeschikking inzake zelfdoding is een moeilijk punt omdat mensen meer zijn dan een op zichzelf staand wezen, los van anderen. Ze leven veelal in een context, hebben familie, een gezin, kinderen, vrienden en kennissen waarmee ze zich op de een of andere manier verbonden weten. Tegelijk hebben ze een eigen verantwoordelijkheid en dienen ze serieus genomen te worden. Het klinkt niet goed als buitenstaanders die verantwoordelijkheid overnemen of zelfs afnemen. Natuurlijk, soms is daar reden voor maar in de regel worden gewone zieke of oude mensen niet serieus genomen. Je hoort dan zeggen dat ze niet goed genoeg hebben nagedacht, dat ze niet slim genoeg zijn om zo’n beslissing te nemen en eigenlijk niet goed weten wat ze doen of willen doen. Van de 100 mensen die voor euthanasie tekenen, blijken er maar 10% daadwerkelijk via euthanasie te overlijden. Daaruit is af te leiden dat mensen er echt niet lichtzinnig mee omgaan. Dat wordt wel gedacht, vooral door degenen die het beter weten en beslissen dat het ongeoorloofd. Het is ook zo dat mensen vaak van alles willen regelen voor het geval ze daar later niet meer toe in staat zijn en dat ze ook hun levenseinde in eigen hand willen houden. Ze maken zich dan een voorstelling van hoe dat zal zijn, maar in de praktijk is die situatie bijna altijd anders dan van te voren wordt gedacht. Mensen gaan door omstandigheden anders in het leven staan. We zijn geen onveranderlijke personen. Het is een illusie te denken dat we altijd dezelfde man of vrouw zullen blijven. Dat neemt niet weg dat je maatregelen mag nemen om euthanasie of zelfdoding toe te passen wanneer je zelf in uitzichtloze situaties terecht komt. Er kan van alles gebeuren en het is goed daar rekening mee te houden, al weet je nooit precies wat er zal gebeuren.
Persoonlijk ben ik geen voorstander van euthanasie of zelfdoding wat mijzelf betreft, maar dan hoef ik die benadering nog niet aan anderen op te leggen. Een dergelijke betutteling lijkt me ongepast. Ik vind het voor mijzelf laf om de dood en de ellende van het eigen bestaan niet onder ogen te zien, om de onttakeling van het leven niet te willen meemaken. De dood hoort bij het leven. Zonder leven bestaat er geen dood en zonder dood bestaat er geen leven. ‘Wie de dood en de pijn niet wil of gewoon wegschuift, die miskent het leven’, houden veel oude wijsgeren ons voor. Ik ben het daarmee eens en heb liefde voor het lot: amor fati. Ik probeer de onoverkomelijke dingen van het bestaan te omarmen en met hart en ziel te aanvaarden. Ik weet niet of dat lukt, maar ik weet dat je niet verlost kunt worden zonder kruisiging. Maar mensen zijn verschillend en denken ook verschillend. En daarom moeten ze hun eigen leven leiden. Het past niet uit te maken voor anderen hoeveel verdriet en ellende ze moeten kunnen verdragen, laat staan uit te maken of iemand een beslissing over zijn of haar eigen leven mag nemen. Het blijken vooral christenen en socialisten te zijn die het goed bedoelend voor anderen willen uitmaken.
Maart 2018
Piet Winkelaar