Op indrukwekkende wijze beschrijft de Georgische Nino Haratischuili in haar grootse epos ‘Het achtste leven’ hoe de familie Jasji de twintigste eeuw heeft beleefd. Ze vertelt voor haar nichtje Brilka, de jongste telg van de familie, over het oude en nieuwe vaderland, de opkomst en ondergang van de Sovjet-unie, de Perestrojka en het wegvallen van het ijzeren gordijn, maar bovenal over de zeven belangrijke figuren die de familie generaties lang kleur hebben gegeven. Het gaat om zes vrouwen en een man die met hun belevenissen, hun hebbelijkheden en talenten niet alleen het gezicht van de familie bepalen maar in zekere zin ook de generaties van de hele twintigste eeuw representeren. Voor ieder persoon is een deel van het boek ingeruimd en samen vormen deze zeven delen een erfenis voor Brilka, voor wie het achtste deel bestemd is maar dat nog lege bladzijden bevat. Het achtste leven moet het nog gaan waarmaken maar krijgt de levens van zes bijzondere vrouwen en die van een imposante grootvader voorgelegd aan wie ze zich kan spiegelen en die tezamen voor haar een soort Bijbelverhaal vormen waar alles al is gebeurd, waar heel de wereldgeschiedenis in nucleo zich al heeft afgespeeld, en zoals die met dezelfde patronen en eenzelfde heftigheid ook in de toekomst voor Brilka zal plaatsvinden. De schrijfster snijdt de tijd aan stukken en laat zien hoe ook in Georgië nieuwe verhalen en naamsveranderingen oude herinneringen proberen weg te vegen, hoe de namen van steden worden omgedoopt waarmee het verleden wordt uitgewist alsof er voor de revolutie geen leven heeft bestaan en de tijd van de tsaren alleen maar een tijd van dieven en moordenaars is geweest. Maar het Sovjet-rijk stort in en er komen weer nieuwe mannetjes die een revolutie prediken. Niet voor niets gaat het in dit epos over zes vrouwen, over tantes en nichten, moeders, grootmoeders en overgrootmoeders die met hun doldrieste dwaasheid en niet erkende talenten, met hun verliefdheid en kwaadheid, hun ergernis en overgave op een tragisch komische maar ook boosaardige en kolderieke manier de vele kanten van het menselijk bestaan beleven, waar de mannen met hun machtsuitoefening en seksuele impulsen weinig of niets mee hebben omdat ze voor een groot deel ook buiten het innerlijke gebeuren van het leven staan.
Nino presenteert haar verhaal voor Brilka met de volgende vergelijking: ‘Jij bent een draad, ik ben een draad, samen vormen we een kleine versiering, met veel andere draden samen vormen we een patroon. De draden zijn allemaal verschillend, verschillend van dikte, verschillend van kleur. De patronen zijn op zichzelf moeilijk te herkennen, maar als je ze in hun samenhang bekijkt, ontdek je prachtige dingen. Hier bijvoorbeeld. Is dat niet schitterend? Deze versiering, gewoon fantastisch! Het gaat om het aantal knopen, om de dichtheid ervan en om de verschillende kleurstructuren – dat alles bij elkaar vormt dan de textuur. Ik vind dat een heel mooi beeld. Ik denk er de laatste tijd veel over na. Tapijten zijn geweven van verhalen. Dus moet je ze bewaren en onderhouden. Ook al heeft dit tapijt jarenlang ergens ingepakt gelegen en als voer voor de motten gediend, het moet nu herleven en ons zijn verhalen vertellen. Ik weet zeker dat wij er ook in verweven zijn, al hadden we daar geen idee van.’
Aan het slot van dit majestueuze boek richt de schrijfster zich tot Brilka omdat zij het achtste leven verdient, omdat het getal acht voor de eeuwigheid staat. In het oude China staat acht inderdaad voor oneindigheid en eeuwigheid. Ook voor boeddhisten heeft de acht een bijzondere betekenis. Zij begeven zich op de achtvoudige weg om zo het nirwana te bereiken. Maar daar heeft de schrijfster het niet over. ‘Wat ons verbindt is een eeuw. Een rode eeuw. Voor altijd een acht. De beurt is aan jou Brilka. Ik heb jouw hart geadopteerd. Ik heb het mijne weggeslingerd. Neem mijn acht aan.’
Als lezer denk je dan, zo moet het, we moet elkaar de verhalen vertellen die ons verbinden en dan iedereen een acht geven.
November 2018
Piet Winkelaar