Hoe ouder we worden, des te meer worden we geconfronteerd met pijn en moeilijkheden bij het bewegen. Welke soorten zijn er en hoe komt dat eigenlijk?
Rugklachten
Wanneer de mens rechtop is gaan lopen weten we niet precies, en eigenlijk ook niet waarom.Wel is duidelijk, dat dit een enorme verandering gegeven heeft in bijvoorbeeld de krachten, die op onze gewrichten worden uitgeoefend. Zo zijn de meeste organen in borst- en buikholte opgehangen aan de wervelkolom .
De organen en spieren hangen als het ware zoals aan een horizontale paal, er is balans tussen bouw en belasting van het lichaam. Sinds we rechtop lopen wordt er als het ware getrokken aan de paal (de wervelkolom) en krijgen we ook klachten van de wervelkolom:
Op Röntgenfoto’s van de lumbale wervelkolom bij 60-plussers zien we bij 2 op de 3 mensen afwijkingen: met name slijtage in diverse gradaties. Opvallend is dan, dat maar een gering percentage van deze mensen klachten van de onderrug (lumbaal) vertoont. Dus ook al is rechtop lopen voor ons lijf niet de normale positie, we zijn er in de loop van duizenden jaren aardig aan aangepast.
Slijtage
Het meest gangbaar op oudere leeftijd zijn natuurlijk de slijtageklachten. Niet alleen de rug, maar ook gewrichten als heupen en knieën zijn gevoelig voor zgn. APK-klachten. Ze zijn nog immer onvoldoende aangepast aan rechtop lopen. Overigens komen slijtageklachten in het dierenrijk ook voor, maar veel minder, en bij bepaalde soorten (heupslijtage bij boxers). Klachten bestaan voornamelijk uit pijn bij belastingen als opstaan en traplopen.
Bij de mens kan zoals wel bij de APK, het luchtfilter echter niet zomaar vervangen worden, vandaar de ruime markt voor halve en hele knieprotheses en kunstheupen. Reden, dat deze gewrichten op latere leeftijd pas kunnen worden vervangen is niet alleen het gegeven, dat slijtage op latere leeftijd zo veel vaker voorkomt, maar ook de levensduur van de protheses is beperkt: tot zo’n 15 jaar.
Voorafgaand daaraan worden diverse pijnstillers geadviseerd, met wisselend effect. Een maagzuurremmer hoort daar standaard bij. Hoe ouder, hoe meer pillen..
Reumatoïde artritis
Anders is dit bij de ontstekingsziekten van onze gewrichten, zoals reumatoïde artritis .
Gewrichten raken ontstoken, verkalken en verstijven, en worden daardoor niet meer functioneel. We zien -soms grote- knobbels ontstaan aan vingers en polsen en ook middelgrote gewrichten raken aangedaan ( knie, schouder) en tenslotte gaan ook de grote gewrichten knarsen en vastzitten: We komen ‘s ochtends nauwelijks ons bed meer uit.
Ziekte van Sjögren
Zoals bij veel reumatische ziekten, komen er naast de gewrichtsklachten nog een berg aan andere klachten over het voetlicht. Bij de ziekte van Sjögren zijn dat vooral de zgn. siccaklachten. Letterlijk betekent sicca: droogte . De Sjögren-patiënt klaagt dan ook over droge ogen en droge mond . De traan- en speekselklieren staan letterlijk droog, de mond is droog, voor de ogen zijn speciale druppels nodig om het hoornvlies te smeren, een heel vervelende ziekte .
Ziekte van Bechterew
Dit is eigenlijk een ziekte, die op jongere leeftijd begint, maar waar je best oud mee kan worden . Bij de spondylitis ankylopoetica, zoals de ziekte in het doktersgrieks heet, groeien de wervels langzaam, maar zeker aan elkaar vast; de tussenschijven verkalken, de wervelkolom verstijft, en dat is dan ook de voornaamste klacht: stijfheid. Later gaat ook het rechtop lopen verloren, en zien we mensen tenslotte in extreme gevallen, met het bovenlichaam bijna parallel met de ondergrond voortbewegen .
Preventie
Het voorkomen van deze klachten is lastig. Op vier poten lopen zal als advies niet gauw opgevolgd worden.
Het trainen van spiergroepen rondom de gewrichten kan helpen, waarbij we extreme belastingen beter kunnen vermijden. Zoals die man op TV laatst, die op zijn 89-ste met de Marathon begon, en nu op zijn 101-ste nog een stuk van de Olympische vlam-loop gaat doen…Uitzonderingen natuurlijk
Zeker zo belangrijk is het op peil houden van het gewicht. Oudere mensen bewegen nu eenmaal minder, maar blijven vaak de oude porties dooreten, of eten nog meer door de toegenomen vrije tijd .
Ga golfen als u dat aanspreekt!
Wim de Haas, arts