Geen zin meer in sex? Wat nu?

Hein (66 jaar, gepensioneerd chef personeelszaken) en Koosje (62 jaar, werkt parttime in een bibliotheek) zijn al lang getrouwd en hebben hoofdzakelijk grote moeite met het feit dat Koosje al enige jaren geen zin meer heeft in sex met haar man.

Ze laat hem niet meer toe en er is geen sprake meer van enige intimiteit. De laatste tijd is zij ook erg moe en somber. En niet onbelangrijk gegeven in deze situatie is dat Hein al enige jaren met pensioen is en daar niet goed raad mee weet. Hij verveelt zich en voelt zich ontheemd.

Hun huwelijk is beslist niet slecht, maar er dreigt nu een reëel gevaar. Er is sprake van een toenemende verkoeling, gecombineerd met een geforceerd berustende houding die door geen van tweeën lang wordt volgehouden en waardoor om futiliteiten ruzies en verwijten ontstaan. Beiden voelen zich machteloos, maar hebben allebei, zonder dit overigens van elkaar te weten, wel een vaag besef dat dit toch anders zou kunnen. Maar hoe, in vredesnaam?

Vreemd gaan of gewoon een vrijvriendin?

Tijdens een gesprek had een vriend gezegd dat hij, Hein dus, er verstandig aan zou doen zijn vrouw op sexueel gebied met rust te laten als zij dat wil en dat hij beter een vriendin kan zoeken om af en toe mee te kunnen vrijen. Want dat heeft hij ook gedaan. ‘Weet je vrouw dat?’, vraagt Hein.

‘Ze heeft wel haar vermoedens’, antwoordt zijn vriend, ‘maar ik laat dat zo. Het zou alleen maar toestanden veroorzaken en thuis de rust verstoren. We hebben het best aardig samen, je zou kunnen zeggen dat we maatjes van elkaar zijn. Het enige is dat ik me erbij neer heb moeten leggen dat er in bed niets meer met haar te beleven valt. Ze houdt niet van sex. Het is niets voor haar. Dus om de rust te bewaren heb ik het zo gedaan. Ik wil het familieleven niet in de war sturen. Voor de rest kan het me niet schelen. Dat met die vriendin van mij dat is mijn zaak en ik val daar verder niemand mee lastig. Het bevalt me goed en er is zo geen gedonder in huis.’

Hij vertelde verder dat zijn vrijvriendin daarom nooit naar zijn huis en ook niet naar zijn mobiel mag bellen, ook niet als hij niet op het afgesproken tijdstip komt opdagen. Verder geen sms’jes sturen en natuurlijk een alibi regelen.
‘Een alibi?’, vraagt Hein, ‘wat bedoel je daarmee?’ Zijn vriend vertelt dat hij zogenaamd naar zijn broer gaat als hij zijn minnares bezoekt en dat die broer en zijn vrouw zich bereid hebben verklaard hem te dekken als dat nodig mocht zijn.

Hein vertelt dat hij verbaasd was over deze merkwaardige afspraak die deze vriend met zijn broer heeft en ook vond hij het verbijsterend hoe zijn vriend de beslissing om een vriendin te zoeken afdeed met de redenering ‘dat er met haar in bed niets te beleven valt’ en dat sex ‘niets voor haar is’ en dat het verder ‘zijn zaak is’.

Maar hij is er wel over na gaan denken. Hij vindt uiteindelijk het idee van een vrijvriendin wel aantrekkelijk, maar de manier waarop zijn vriend hierover denkt en wat hij doet, bevalt hem niet. Hij denkt dat hij het anders aan kan pakken.

Behoefte aan sex

Na enige tijd vertelt hij Koosje onomwonden dat hij een vriendin gaat zoeken om mee te vrijen en ook waarom: als zij niet meer wil, zit er voor hem immers niets anders op. ‘Zeg nou zelf, op deze manier dwing je mij toch daartoe?’ Ze zwijgt lange tijd en zegt uiteindelijk met een diepe zucht en zonder hem aan te kijken dat ze het ‘best’ vindt. Dan loopt ze de kamer uit.

Dit antwoord en de manier waarop zij het zegt, verontrust hem. Hij is bang dat wanneer hij de daad bij het woord voegt, zij dat een reden gaat vinden van hem te kunnen scheiden. Zo wil zij misschien van hem af komen, tenminste dat denkt hij.

Het onderwerp wordt verder vermeden. Ze weten niet hoe dat aan te pakken. Koosje, toch al een stille vrouw, zondert zich meer en meer van hem af, en hij heeft nu helemaal geen idee meer van wat er in haar omgaat. Ze is onbereikbaar voor hem geworden.

Als hij een enkele keer toch een poging waagt om erover te praten, loopt zij de kamer uit en blijft hij machteloos achter. Hij gooit uiteindelijk het bijltje erbij neer en geeft de moed op. Zijn besluit staat nu vast. Voor hem een vrijvriendin.

Contactadvertentie

Via een advertentie doet hij een poging iemand te vinden. Hij krijgt opvallend veel reacties. Er komen afspraken, maar als het erop aankomt maakt hij zich snel uit de voeten. Er knaagt iets bij hem. Er is iets dat hem weerhoudt. Hij vindt het daarbij ook te simpel en te gemakkelijk dat zij alleen zegt het ‘best’ te vinden. Het lijkt wel of hij haar onverschillig laat en dat maakt hem erg ongerust.

Intussen groeit er meer en meer afstand. De sfeer in huis is kil en ongezellig. Koosje is somber, maar probeert te doen alsof er niets aan de hand is. Ze ontlopen elkaar.

Hebben we dan niets meer met elkaar?

Dit gaat hun dochters Dorien (38 jaar, partner, moeder, opgeleid als mediator en werkzaam op een advocatenkantoor) en Connie (36 jaar, partner, moeder, politicoloog en werkzaam bij een vakbond) opvallen. Omdat ze om hun ouders geven en er een goede verstandhouding tussen hen is, bespreken ze de situatie en ze besluiten dat een van hen, Dorien, deze ‘koude en verontrustende afstand’ zoals zij dat noemen, eerst eens bij Koosje aan de orde gaat stellen.

Zo gezegd zo gedaan. Ze vertelt haar moeder bij die gelegenheid dat zij en haar zus de indruk hebben dat hun ouders ‘niets meer met elkaar hebben’ en dat er een ‘nare sfeer’ in hun huis hangt. Ze maken zich serieuze zorgen en ze vraagt vriendelijk of haar moeder haar wil zeggen wat er aan de hand is.

Erop en eraf

Gelukkig wil ze dat. Het komt er op neer dat Koosje weerzin heeft gekregen tegen zoals zij dat noemt ‘erop en eraf’. Ze vindt er al lange tijd niets meer aan en bovendien doet het pijn. Ja, ze heeft dat aan hem gezegd, maar volgens hem ‘gaat dat op den duur wel over’. Dat blijkt echter niet het geval te zijn en ze kon het uiteindelijk echt niet meer opbrengen.

Ze voelt zich daar schuldig over want zij meent dat sex in een huwelijk onontbeerlijk is en daarom een plicht ten opzichte van elkaar betekent. Zij voelt zich tekortschieten, want wat stelt het leven samen zonder sex nog voor? Zij vertelt Dorien dat Hein haar heeft gezegd dat hij een vrouw gaat zoeken om mee te vrijen en dat hij zegt dat ‘zij hem daartoe dwingt’. Wat kan zij anders zeggen dan dat zij het ‘best’ vindt? Misschien heeft hij wel gelijk? Of ligt het anders?

Bemoeienis

Daar komt nog bij, en dat is niet onbelangrijk, dat hij sinds hij niet meer werkt zich overal in huis mee bemoeit. Er komen steeds meer op- en aanmerkingen op haar doen en laten.

Waar hij anders het meeste aan haar overliet, is nu, tenminste zo lijkt het, niets meer goed. Gezien de aard van het werk dat hij deed is dat wel enigszins begrijpelijk, zeker wanneer er, tenminste tot nu toe, niets anders voor in de plaats is gekomen. Maar een excuus is het niet. Ze leven nu veel te dicht op elkaar. Er vinden veranderingen plaats in hun leven waar ze beiden niet goed raad mee weten.

Plicht tot sex?

Ze vraagt zich tijdens het gesprek met haar dochter voornamelijk af of het in het huwelijk inderdaad zo is dat het noodzakelijk is om sex met elkaar te hebben? Hebben partners een recht, of zelfs een plicht, om sex met elkaar te hebben?

Zij en Hein hebben nooit andere sexuele betrekkingen gehad, ook niet vóór ze met elkaar getrouwd waren. Het was vanzelfsprekend zo. Ze hebben er samen nooit over hoeven praten. Maar nu is het anders. Ze heeft er een hekel aan gekregen.

Geen sex meer willen?

Hoe doen andere mensen dat? Is geen sex meer willen een reden voor de ander om te scheiden? Is het misschien mogelijk een goed huwelijk te hebben waarin geen sex plaatsvindt? Is het normaal dat hij een minnares gaat zoeken? Welke man doet dat nou niet in een dergelijke situatie? Zal zij hem kwijtraken als zij het niet goed zou vinden? Dat zou zij namelijk heel erg vinden.

Aan de andere kant kan ze hem op dit moment ook missen als kiespijn, ook door zijn toenemende bemoeizucht sinds hij niet meer werkt. Soms lijkt het haar ook wel goed als hij een vriendin zou hebben en niet altijd thuis rondhangt, hoewel dat misschien weer andere problemen met zich mee zal brengen. Haar gevoelens zijn divers, tegenstrijdig en soms erg verwarrend. Met hem erover praten vindt ze te moeilijk. Hoe doe je zoiets?

Praten doet wonderen

Dorien vraagt en luistert goed. Ze hoort nog meer dingen en vooral hoort en ziet ze verdriet en machteloosheid.

Ze vraagt haar moeder of ze nog wel van haar man houdt? ’Ik weet het niet meer’, zegt Koosje, ‘in ieder geval niet meer op die manier.’ Aan de mogelijkheid om van hem te scheiden denkt zij wel eens, maar dat gaat haar toch te ver. Ze hadden een goede band met elkaar, nooit is er iets aan de hand geweest, maar nu dreigt het uit de hand te lopen.

Ze praten nog wat door en Dorien zegt dat ze het heel vervelend voor hen beiden vindt en dat zij en Connie erover zullen denken ook met hun vader hierover te praten. Vindt zij dat goed? Koosje stemt ermee in, zij het met enige aarzeling.

Dorien bespreekt de situatie met haar zus en ze besluiten dat het nu aan Connie is om over deze situatie met hun vader te gaan praten.

Connie maakt een afspraak met hem en vertelt tijdens die ontmoeting dat zij en Dorien zich zorgen om hen maken en wat hen is opgevallen waardoor deze bezorgdheid is ontstaan.

Boosheid en verdriet

Hein vertelt haar dat hij ook met de kwestie in zijn maag zit en ook dat hij erg kwaad is op Koosje omdat hij vindt dat zij hem ‘op deze manier dwingt zijn sexuele bevrediging buiten de deur te zoeken’. Hij meende haar verdorie juist genegenheid te betuigen door te laten merken dat hij nog steeds sex met haar wil. Ook hij vraagt zich af wat een huwelijk zonder dat nog waard is. Dan stelt het toch niets meer voor? Hij vindt het vreselijk jammer geen werk meer te hebben en ziet ook wel dat hij geneigd is bezit te nemen van haar territorium.

Hij zou graag verandering willen aanbrengen in de huidige situatie, maar hij weet hij niet hoe hij dat zou kunnen doen. Nee, zij liet hem niet onverschillig. Zijn band met haar vindt hij onverbrekelijk. En ja, ook hij vindt dat zijn vrouw er moe uitziet. Over zichzelf is hij trouwens ook niet tevreden. Hij vertelt zijn dochter van zijn pogingen een vrijvriendin te vinden, maar dat het hem niet lukt ook werkelijk een affaire aan te gaan en hoe dat komt.

Schaamte

Hij vertrouwt haar toe dat hij zich doodschaamt voor zijn onbeholpenheid tijdens zijn pogingen. Hij vertelt dat het vaak is voorgekomen hij de desbetreffende dames in hun verleidelijke kleding en in de overtuiging dat ze met een fatsoenlijke, maar verlegen man te maken hebben, vroegtijdig verbijsterd of kwaad achterliet. Hij vertelt haar van het advies van zijn vriend en op welke wijze die een alibi heeft geregeld. Maar deze manier van doen bevalt hem niet. Trouwens, het hele gedoe buitenshuis bevalt hem niet. Het is niets voor hem. Hij wil alleen zijn eigen vrouw. Maar hoe moet dat nu als zij niet meer wil? Voor de rest van zijn leven geen sexueel leven meer? Dat pikt toch niemand? Of wel? Hij weet het niet.

Connie luistert voornamelijk, vraagt af en toe wat. Zij toont zich niet verbaasd, zij heeft geen oordelen en ze toont op allerlei manieren aan dat ze begrijpt wat er aan de hand is.

Hein vindt het fijn dat zijn dochters het aan de orde hebben gesteld. Connie en Dorien hebben daarom hun ouders voorgesteld met z’n vieren hierover verder te praten, waarmee zij akkoord zijn gegaan. Het isolement waarin zij ten opzichte van elkaar verkeerden is hiermee doorbroken en zo wordt ook een begin gemaakt met het doorbreken van hun onmacht.

Om te beginnen hebben de dochters de moeite genomen zich in deze problematiek van oudere echtparen te verdiepen door er onder meer over te lezen en eveneens te putten uit de ervaring van Dorien in haar werk als mediator.

Bovendien raadpleegt Dorien een oudere dame die zij tijdens haar opleiding als mediator heeft leren kennen en die zich heeft toegelegd op het bemiddelen tussen oudere partners die met deze problematiek worstelen. Er speelt veel en het is ingewikkeld.

Bemiddeling

Zo hebben Dorien en Connie hun ouders er geleidelijk aan van overtuigd dat het helemaal niet gek is wat zij op dit moment meemaken, maar dat er mogelijkheden zijn om dit op andere manieren te bekijken. Zij kunnen met elkaar naar nieuwe manieren zoeken die juist bij hen samen passen. Er verandert immers veel in een periode wanneer je samen ouder wordt en met pensioen gaat.

Ze hebben hen er tevens van overtuigd dat het zeker de moeite waard is naar nieuwe wegen te zoeken omdat mensen tegenwoordig steeds ouder worden en het denkbaar is dat zij nog twintig jaar met elkaar zullen leven, als zij dat willen.

Ze hebben hen, naar vermogen, ingelicht over oorzaken en gevolgen in hun veranderende leefsituatie. Ze hebben gesproken over alternatieven betreffende intimiteiten, variaties in de manieren om genegenheid, ook op lichamelijk gebied, te tonen.

Ze hebben het ook gehad over de veranderingen in het praktische leven samen en hoe zij zulke dingen met elkaar kunnen leren bespreken. In eerste instantie zal het er niet makkelijker op worden. Het vraagt om een geleidelijke verandering in hun manier van denken en het vraagt moed om nieuwe dingen te proberen en onderwerpen te bespreken die nog nooit aan de orde zijn geweest. Die onderwerpen kunnen lastig zijn en daarbij nogal gevoelig liggen.

Naar elkaar toe groeien

Ook daarom raden zij hen aan ook eens met de oudere dame die Dorien kent en van hun leeftijd is, te gaan praten. Zij is gespecialiseerd op dit gebied en het is een sympathieke vrouw, vindt Dorien. Zo komt de desbetreffende dame ook in beeld en wordt zij, indien gewenst, bij sommige gesprekken betrokken.

Omdat Hein en Koosje niet willen scheiden, ontstaat er na korte tijd een voorlopige overeenkomst. Zij hebben in de eerste plaats de situatie letterlijk en figuurlijk anders ingericht door elk een eigen kamer in huis te nemen, hij boven en zij beneden. Een ruimte waar je alleen kunt zijn, waar je bezig bent met je eigen dingen, een kamer die je naar eigen smaak hebt ingericht en waar het domein privé is. Waar je apart van elkaar kunt slapen (dat was voor hen echt nodig). Een plek ook waar je niet zomaar naar binnen kunt gaan en waar je elkaar ook met rust laat als dat gewenst is én kenbaar wordt gemaakt. Kortom, een volwaardige woonplek voor ieder apart in één huis. Eens kijken hoe dat bevalt.

In het begin was dat heel onwennig voor hen, vooral voor Hein, maar desondanks vinden beiden het opvallend hoe ontspannen zij hierdoor zijn geworden en hoe daardoor de sfeer in huis al snel is verbeterd. Doordat met name Koosje meer op zichzelf kan zijn en voorlopig alleen kan slapen, wordt zij vriendelijker en meer open in haar omgang met Hein. Zij gaat zich rustiger en minder moe voelen. Ze voelt zich gek genoeg niet meer zo alleen.

Elkaar vrijlaten

Maar dit was een begin. Zij zijn bezig geleidelijk aan te leren op een andere manier met elkaar om te gaan, de genegenheid voor elkaar op verschillende manieren te tonen en op een andere manier in praktisch opzicht met elkaar te leven. Het zijn beslist geen praters, maar soms is het nodig bepaalde dingen te bespreken en dat gaat goed. Er zijn nu vergevorderde plannen voor een tuinhuis voor Koosje. Er liggen wat plannen klaar. Zij wil los van het gezamenlijke huis iets voor zichzelf alleen. Daar hoort bij dat je met elkaar onderhandelt, overlegt en over en weer duidelijke afspraken maakt.

Tot slot moet zeker gezegd worden dat de situatie waarin Koosje en Hein zijn beland niet op zichzelf staat. Ze zijn beslist niet de enigen die hiermee te maken hebben. Het is zeer herkenbaar. Onder meer heb ik dit verhaal speciaal uitgekozen omdat het om twee redenen bijzonder en nogal ongebruikelijk is dat de gesprekken hierover tussen ouders en hun dochters kunnen plaatsvinden.

Openheid

In de eerste plaats zijn de dochters blijkbaar jongere mensen die hierover nadachten en hun betrokkenheid door het nemen van hun moedige initiatief toonden, een initiatief dat niet zonder risico was! Daarbij gaven zij blijk van hun oprechte inzet en zetten zij hun kennis, hun vaardigheden en connecties in om er in dit geval hun ouders van te laten profiteren. In tweede plaats is het bijzonder dat deze ouders hun dochters in hun intieme leven toelieten, de moed hadden hun gêne geleidelijk aan te laten varen, hen daarbij vertrouwden en hen bovendien serieus namen.

Uit: