Het aantal ouderen neemt toe tot 2050, daarna hebben we blijvend met een gemiddeld oudere bevolking te maken. Daarom is het belangrijk om na te denken over ouderenhuisvesting.
Door de vergrijzing zijn er over twintig jaar naar schatting 1,6 miljoen 80+’ers, dat is twee keer zoveel als op dit moment. De veranderende samenstelling van de bevolking draagt zorg voor een veranderende woonopgave.
Programmatische aanpak
Het ministerie van VWS komt met drie programmalijnen:
- Versnelling woningbouw. Meer woningen komen beschikbaar die aansluiten bij de wensen van ouderen
- Verbetering doorstroming Het wordt aantrekkelijk gemaakt voor ouderen om te verhuizen, zodat de doorstroming op gang komt.
- Verbetering leefomgeving: voldoende beschikbaarheid van voorzieningen in de wijk.
Deze programmalijnen vertalen zich als volgt. In de in de periode tot en met 2030:
- 110.000 vrijkomende en nieuwe nultredenwoningen
- 50.000 nieuwe geclusterde woningen
- 50.000 verpleegzorgplekken (voorzien als geclusterde woningen en verpleeghuisplekken).
SCHEIDEN WONEN EN ZORG
Wonen en zorg worden stapsgewijs gescheiden. Een geschetste oplossing hiervoor is het vergroten van geclusterde woningen zodat ouderen meer in de nabijheid van anderen kunnen wonen en hun netwerk kunnen behouden dan wel opbouwen.
Tot en met 2026 zal het aantal verpleeghuisplekken van 130.000 toenemen tot ca. 135.000, doordat er bouwplannen zijn die zich in een vergevorderd stadium bevinden. Na 2026 wordt ingezet op een verdere stimulering van het scheiden van wonen en zorg, zodat de verpleeghuiscapaciteit structureel weer op 130.000 plekken uitkomt.
ONZEKERHEID
Geconstateerd wordt dat de cijfers nog met verschillende onzekerheden zijn omgeven. Er vindt nog onderzoek plaats om in kaart te brengen naar welke geclusterde vormen naar verwachting behoefte is tot en met 2030 en aan welke eisen ze moeten voldoen. Daarbij wordt bekeken in hoeverre er overlap bestaat met de opgave van 80.000 reguliere geclusterde woningen en welke nadere afspraken moeten worden gemaakt.
DAAR IS HET WEER: INTEGRALE BENADERING
Het gaat uiteindelijk om een integrale benadering – die wonen, welzijn, samenleving en zorg verbindt. Het dilemma daarbij is dat die verbinding op dit moment nog beperkt is. Dat betekent dat naast de uitvoering van het programma een herinrichting van verschillende domeinen noodzakelijk is.
Hoewel wel nadrukkelijk ingegaan wordt op het belang van digitalisering wordt mijns inziens het belang van datagedreven werken (zie eerdere blogs) nog te weinig belicht. Door de nadruk te leggen op samenwerkingsrelaties wordt toch weer gedacht vanuit bestaande instituties. Een meer innovatieve benadering is mogelijk om op basis van data tot besluitvorming over de woonopgave te komen.
Ook interessant om te lezen het artikel Ontwikkelingen in zorgvastgoed; woningmarkt onder druk.
- Een bijdrage van Harry Woldendorp. Hij is sinds 1990 werkzaam als consultant en interim-manager in de ouderenzorg. Daarnaast heeft hij veel boeken op zijn naam staan, onder meer over de ouderenzorg en hoe deze in te richten. Recent is Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties verschenen. Dat schreef hij samen met Arjen Jeninga.
In dit boek gaan zij in op de ontwerpeisen die de digitale transformatie vraagt en welke veranderkundige interventies noodzakelijk zijn of ontwikkeld moeten worden. Zij hebben daarvoor een eigen model ontwikkeld. Het zogenoemde Systemische Ontwikkel Matrix. Hierin komen de systeemniveaus en de ontwikkelfasen van de digitale transformatie samen. Het model bestaat uit vier systeemniveaus: de rol van de professional, de rol van management, de gewenste strategieontwikkeling en de invulling van leiderschap. Lees hier meer over het boek.
Literatuur bij dit artikel
Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix. Amsterdam: Uitgeverij SWP
Ministerie van VWS, Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg (WOZO) 4 juli 2022
Woldendorp, H. (2018). Toekomstbestendige zorgprofessionals en zorgorganisaties. De consequenties van platformtechnologie voor de ouderenzorg. Assen: Koninklijke Van Gorcum
Woldendorp, H. (2021). Technologische en sociale innovatie in de ouderenzorg. De impact van COVID-19. Amsterdam: Uitgeverij SWP
Woldendorp, H. en J. Hoekman. (2019). De weerbarstige praktijk. Een evolutietheorie van het sociaal domein. Amsterdam: Uitgeverij SWP