‘Men praat wel eens over de dierlijke wreedheid van mensen maar dat is verschrikkelijk onrechtvaardig en beledigend voor dieren: dieren kunnen nooit zo wreed zijn als mensen, zo artistiek, zo geraffineerd wreed. Een tijger kan alleen maar bijten en verscheuren. Het zou niet in zijn hoofd opkomen om mensen een nachtje aan hun oren vast te binden, vooropgezet dat hij dat kon. Die Turken waarover ik het had hebben met een wellustig genoegen kinderen gemarteld: ze sneden ze met hun dolk uit het moederlijf, ze gooiden zuigelingen omhoog om ze dan voor de ogen van hun moeder op de bajonet op te vangen. Het feit dat moeders dat zagen gaf hun het meeste genot. Er was een tafereel dat me buitengewoon heeft getroffen. Stel je voor, een zuigeling op de arm van een bevende moeder, omringd door Turken. Ze hadden een aardig spelletje bedacht: ze haalden het kind aan en probeerden het aan het lachen te maken. Dat lukte inderdaad. Op het moment dat het kind begon te lachen, richtte een man op nog geen twee centimeter afstand een geladen pistool op zijn gezichtje. Het kleintje schaterde van plezier, strekte zijn handjes uit om het pistool te pakken, maar toen haalde de artiest opeens de trekker over en verbrijzelde met één schot zijn hoofdje. Een geraffineerd kunststukje, niet? Wist je overigens dat die Turken gek op zoetigheid zijn!’ ‘Waarom vertel je dat allemaal, Iwan?’, vroeg Aljosja. ‘Omdat ik het volgende denk: als de duivel niet bestaat en hij dus een schepping van mensen is, dan hebben zij hem naar hun beeld en gelijkenis geschapen.’ ‘Dat is dan hetzelfde als met God.’‘Mijn complimenten, zoals jij iemand zijn woorden weet te verdraaien om met Polonius van Hamlet te spreken. Je hebt me in mijn eigen woorden verstrikt: goed het doet me plezier. Het is me een mooie God als mensen hem naar hun beeld en gelijkenis hebben geschapen.’
[bron]F. Dostojewski, in: De gebroeders Karamazow