Een extra dosis straling precies op de tumor verbetert de vooruitzichten van mannen met niet-uitgezaaide prostaatkanker, zonder extra bijwerkingen. De kans dat de ziekte binnen vijf jaar terugkomt, is voor hen minder groot dan voor mannen die de ‘boost’ niet krijgen. Dat blijkt uit een groot onderzoek geïnitieerd vanuit het UMC Utrecht in samenwerking met het Antoni van Leeuwenhoek, UZ Leuven en Radboudumc.
Een van de behandelingen die mannen met niet-uitgezaaide prostaatkanker kunnen ondergaan is bestraling. Artsen bestralen dan de hele prostaat, waar de kankercellen meestal op meerdere plekken zitten. Alleen de hoofdtumor is zichtbaar op de scan. Als de ziekte onverhoopt terugkomt, is dat regelmatig precies waar die zichtbare tumor zat. Een extra dosis straling exact op die plek blijkt goed te werken, laat de FLAME-trial zien: een groot onderzoek onder 571 patiënten van het UMC Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek, UZ Leuven en Radboudumc. De resultaten verschijnen op 20 januari in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Clinical Oncology.
Minder vaak terugkeer
Patiënten kregen binnen het onderzoek 35 bestralingen met of zonder zo’n extra bestralings-boost op de zichtbare tumor. De mannen die de extra boost kregen zagen hun ziekte in de eerste vijf jaar na de behandeling minder vaak terugkomen dan de anderen. Bij 92 procent van de mannen in de boost-groep bleef de belangrijke indicator voor prostaatkanker PSA laag, vergeleken met 85 procent in de andere groep. Het gaat om mannen met een tumor die artsen hadden ingedeeld als matig of hoog risico.
Geen extra bijwerkingen
“De bestralings-boost halveert dus het aantal mannen dat de PSA-waarde weer omhoog ziet gaan in de eerste vijf jaar na hun behandeling: van 15 naar 8 procent”, zegt radiotherapeut en hoofdonderzoeker Linda Kerkmeijer van het UMC Utrecht en Radboudumc. “De bestralings-boost gaf bovendien geen extra bijwerkingen, wat een belangrijke uitkomst is.” De behandeling is nu beschikbaar in het UMC Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek, UZ Leuven en Radboudumc.
Leed voorkomen
“Een substantieel aantal mannen kan hier baat bij hebben”, zegt radiotherapeut Floris Pos van het Antoni van Leeuwenhoek. “In Nederland bestralen we jaarlijks honderden mannen die voor deze behandeling in aanmerking zouden kunnen komen. Dus het kan een hoop leed voorkomen, want als de kanker terugkomt betekent dat voor patiënten: onzekerheid, onderzoeken en zware vervolgbehandelingen zoals een operatie of hormoontherapie.”
Maar 5 keer bestralen
Toen de FLAME-trial van start ging, was de standaardbehandeling voor deze groep patiënten 35 keer bestralen. In de afgelopen jaren is dat aangepast naar 20 keer, en voor mannen met een minder agressieve vorm is dit zelfs nog maar 5 bestralingen. “Ondertussen zijn we gestart met een vervolgonderzoek dat de nieuwe boost-behandeling combineert met slechts vijf keer bestralen” (zie info onderaan), zegt radiotherapeut Karin Haustermans van UZ Leuven. “Het ziet er namelijk naar uit dat vijf keer bestralen ook voor deze groep patiënten in de toekomst standaard kan worden.”
Over prostaatkanker
Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen in Nederland. Jaarlijks krijgen ruim 12.000 mannen te horen dat ze prostaatkanker hebben. Bij ruim de helft van hen zitten de kankercellen dan alleen nog in de prostaat (IKNL). Er zijn dan vaak verschillende behandelopties, waaronder bestraling, hormoontherapie en het operatief verwijderen van de prostaat.
Over de boost-behandeling (FLAME-studie)
Behandeling: 35 bestralingen met extra boost op zichtbare tumor
Kankersoort: niet-uitgezaaide prostaatkanker met matig of hoog risico
Fase van het onderzoek: gerandomiseerde fase III klinische studie
Aantal behandelde patiënten: 571
Beschikbaarheid: nieuwe behandeling in Nederland beschikbaar in UMC Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek, UZ Leuven en Radboudumc
Vervolgstudie (hypo-FLAME 2.0-studie)**
Behandeling: 5 bestralingen met extra boost op zichtbare tumor, 2x/week
Kankersoort: niet-uitgezaaide prostaatkanker met matig of hoog risico
Fase van het onderzoek: fase II klinische studie
Aantal patiënten: 124
Beschikbaarheid: onderzoek loopt in UZ Leuven, Antoni van Leeuwenhoek en Radboudumc
**Mocht u willen weten of u in aanmerking komt voor de hypo-FLAME 2.0-studie, neem dan contact op met uw behandelend arts.