Nieuwe observaties in unieke dertig jaar oude videobeelden
Zeven jonge Amerikanen kregen begin jaren tachtig acuut verschijnselen van Parkinson na het gebruik van synthetische heroïne. Deze bevinding veroorzaakte een revolutie in het denken over de oorzaak en behandeling van Parkinson. Nu, dertig jaar later, kregen Jorik Nonnekes en Bas Bloem van het Radboudumc de beschikking over originele videobeelden van deze bijzondere patiënten. Zij deden hierin twee nieuwe observaties over de ziekte van Parkinson die zij beschreven in Lancet Neurology.
In 1982 meldde zich een jonge man op de spoedeisende hulp van het Santa Clara Valley Medical Center in Californië met acuut ontstane verschijnselen van een vergevorderd stadium van de ziekte van Parkinson. De behandelend artsen stonden voor een raadsel. Neuroloog William Langston raakte geïntrigeerd door deze patiënt en spoorde in korte tijd zes vergelijkbare gevallen op. Hij ontdekte dat ze allemaal MPTP hadden gebruikt, een synthetische drug die lijkt op heroïne. De symptomen verdwenen na het toedienen van het medicijn levodopa, een middel dat ook wordt gebruikt bij de ziekte van Parkinson.
Vintage video
Langston zorgde in de jaren tachtig van de vorige eeuw met publicaties over dit MPTP-parkinsonisme in onder andere Science voor een doorbraak in het onderzoek naar de oorzaak en behandeling van Parkinson. Hij bleek ook ongepubliceerde video-opnames te hebben van deze patiënten. Nu, dertig jaar later, kregen Bas Bloem en Jorik Nonnekes van het Radboudumc beschikking over deze ‘vintage’ videobeelden. Met de kennis van nu bekeken, onthulden de beelden twee nieuwe observaties die in de jaren tachtig onopgemerkt waren gebleven.
Bevriezen
Eén observatie betreft het bevriezen tijdens het lopen waar veel parkinsonpatiënten in gevorderde ziektestadia last van hebben. Ze hebben dan het gevoel alsof de voeten plotseling vastgeplakt zitten aan de grond. Jorik Nonnekes: “Verassend genoeg kwam dit bevriezen veel minder voor bij de MPTP-patiënten dan je op grond van hun ziekte-ernst zou verwachten. Daarentegen zagen we het klassieke beeld wel optreden bij één patiënt die enkele jaren behandeld was met levodopa. Dit kan erop wijzen dat langdurig levodopagebruik een rol speelt bij het veroorzaken van bevriezen.”
Grote verschillen tussen patiënten
De onderzoekers ontdekten in de beelden ook twee verschillende klinische verschijningsvormen van MPTP-parkinsonisme. Er is een milde vorm die gepaard gaat met een stevige tremor, en een ernstiger variant waarbij juist stijfheid en extreme traagheid van bewegingen op de voorgrond staan. Ook bij parkinsonpatiënten worden deze verschillen gezien. Bas Bloem, hoogleraar Neurologie van het Radboudumc: “We snappen nog steeds niet goed waarom mensen met Parkinson onderling zo sterk van elkaar kunnen verschillen. Het was voor mij een openbaring dat wij zulke enorme verschillen zagen tussen mensen die dezelfde oorzaak voor hun parkinsonisme hadden. Kennelijk spelen andere mechanismen een rol, zoals het vermogen van gezonde hersengebieden om te compenseren voor de MPTP beschadigingen. Dat vermogen lijkt sterk te variëren tussen verschillende patiënten.’
Discovery Channel
Bas Bloem: “De ontdekking van die zeven patiënten begin jaren tachtig was niks minder dan een totale revolutie in de wereld van de Parkinson. Er is toen zelfs een Discovery documentaire aan gewijd. Nu tonen wij voor het eerst de unieke beelden van deze patiënten aan de medische wereld. Dat historische feit is al meer dan bijzonder genoeg. Dat wij door revisie van die oorspronkelijke beelden nu ook nog eens nieuwe inzichten verwerven is daarbij een bonus, die ons weer verder kan helpen bij het ontwikkelen van betere behandelingen.”