De zelfgekozen dood; mag het humaner?

Maar al te vaak worden we opgeschrikt door bekende wereldburgers die een eind maken aan hun leven: mensen in de media, optredende artiesten, politici. Zo’n bericht is schrikken, maar uiteraard maar een topje van de enorme ijsberg van een veel grotere groep mensen die we niet kennen: In Nederland (2014) beroofden 1835 mensen zichzelf van het leven: dat betekent dat iedere dag gemiddeld vijf inwoners van ons land er een einde aan maken.  En wereldwijd plegen 800.000 mensen zelfdoding.  Enorme getallen, en achter al die zelfdodingen is er een oceaan van leed bij hun achtergebleven geliefden.

Zelfdoding is heel vaak niet te voorkomen en de redenen om met het leven te stoppen zijn divers: ziekte, geldproblemen, verbroken liefdes en rouw, depressie, vervreemding en zingevingsvragen. Er is ook geen sprake van impulsiviteit: niet dat iemand in de ochtend opstaat, een tegenslag oploopt en direct besluit ermee te stoppen.  Aan een zelfdoding gaat een lang proces vooraf en via een glijdende schaal van uitzichtloosheid komt dit nog als enig alternatief steeds vaker bovendrijven.

Het is daarom zo treurig dat dat zelfgekozen moment niet op een humane wijze kan. Meer dan de helft van de mannen in ons land die suïcide plegen, doet dat door ophanging. Dat is een absurditeit in een beschaafd land: het berokkent onnoemelijk veel leed bij de nabestaanden die daarmee moeten zien om te gaan. Niet zelden komen die naasten ook zelf terecht in een afgrond van psychische problemen.

Waarom kunnen we daar geen oplossing voor vinden? Het zal er mee te maken hebben dat we de dood ver van ons af houden, dat lijkt wel een ingebouwde programmering in ons brein. En op zich is dat een mooie ingebouwde beschermingsmuur die ons levensgeluk de ruimte geeft. Want, wat als ieder mens vanaf zijn geboorte dagelijks wordt geconfronteerd met de eindigheid van het bestaan die altijd onafwendbaar is: dan heb je geen leven. Maar dat u en ik doodgaan is ook voor u geen nieuws. We willen met die gedachte echter niet leven. En daarom is er een natuurlijk verzet in ons systeem om om te gaan met de dood. De Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie NVVE wordt eerder gezien als een genootschap van zonderlingen, dan als een partij die een bijdrage levert aan de condities voor een humaan einde.

In 1973 verscheen de science fictionfilm Soylent Green, waarin New York in 2022 een overbevolkte en vervuilde stad is met 40 miljoen inwoners, armoede en geen vers voedsel meer.  De film met Charlton Heston is een aanrader om te bekijken, maar waar het in dit verband om draait is de humane manier om met het leven te stoppen: Je gaat naar een centrumgebouw, doet een intake waarbij je opgeeft met welke muziek en met welke filmbeelden je je laatste momenten wilt doorbrengen. In een serene omgeving krijg je aangepaste kleding en wordt een privé-zaal binnengereden met een groot bioscoopscherm. En terwijl je geniet van jouw muziek en jouw beelden, zak je langzaam in de vergetelheid weg. Niks ophangen en leed aan anderen veroorzaken, maar een zelfgekozen ritueel.

Het betreffende fragment: