In de gesprekken die ik met mensen over dit onderwerp heb gevoerd, kwam een aantal interessante kwesties naar voren. Dit hoofdstuk gaat over de verdere kennismaking en wat daarin zoal van belang wordt geacht. Hoeveel moeite nemen we bijvoorbeeld voor elkaar en met welke belangstelling gaat dit gepaard? En ook: wat ondergaan we als aangenaam en hoe voelen we ons in gezelschap van de ander? Het kan heel vanzelf gaan, en zo gaat het ook vaak.
Er is echter ook – zo blijkt – een potentiële stoorzender aanwezig. Mensen met enige ervaring hebben ontdekt dat het verdere kennismaken én het wennen aan elkaar veel tijd vergen. Nogal logisch zult u zeggen, ware het niet dat deze logica in veel gevallen onderuit wordt gehaald door de factor haast. Het blijkt niet eenvoudig om veel tijd nemen en haast naast elkaar te hanteren.
Daarom worden in dit hoofdstuk een aantal aandachtspunten expliciet genoemd, zodat de relatief korte tijd die we nog hebben met grote oplettendheid en geconcentreerde aandacht kan worden ingezet. De tijd wordt op deze manier niet als ‘veel’ of ‘weinig’ ervaren, omdat de intensiteit ervan de boventoon voert. Intensief bezig zijn met nader kennismaken is op zich al genoeg en wordt als heel bevredigend ervaren.
De 81-jarige Gina uit hoofdstuk 2 vertelde mij dat zij en haar vriend helemaal niet dachten in termen van ‘wordt dit wat’ of ‘opschieten’. Ze hadden het gewoon naar hun zin en lieten dit soort gedachten niet toe. Alles was meegenomen, al zouden ze nog maar één jaar samen hebben.
Diverse aandachtsgebieden
Iedereen beschouwt heel eigen aandachtsgebieden als favoriet. Maar tijdens de nadere kennismaking worden de accenten als vanzelf gelegd en zullen de overeenkomsten spoedig blijken.
Het huis van de ander
Het blijkt belangrijk ons niet alleen in aanwezigheid van de ander maar ook in het huis van de ander op ons gemak te voelen. We praten dan over smaak en over kleurkeuze. Het gaat om een bepaalde functionaliteit van de inrichting, over gedrag in huis en hoe we ons als gast gedragen en dienen te gedragen. Ook gaat het over gastvrijheid en over wat er belangrijk is in huis. En: ruikt het er goed, is het prettig om er te toeven en mogen we dingen aanraken.
Uitgaan
Vervolgens gaan we natuurlijk samen uit. En regelmatig, zeker nu we geen werk meer hebben. Komen de voorkeuren overeen? Hoe verloopt het plannen als de voorkeuren niet overeenkomen? Wat maakt het leuk om met elkaar uit te gaan? Gaan we allebei graag vaak uit? Het kan ook zijn dat het samen thuis zijn de voorkeur geniet. Het kan leuk zijn om vrienden uit te nodigen om te komen eten.
Uit eten gaan is ook een bezigheid die belangrijk wordt gevonden. Wordt de eetgelegenheid goed uitgekozen? Hoe gaat het met betalen? De terugkerende maaltijden bij een van beiden thuis biedt weer andere indrukken. Thuis is anders dan uit. Koken we samen? Is het gezellig aan tafel?
Gesprekken
Er wordt over het algemeen veel met elkaar gesproken. Waar praten we meestal over? Verlopen de gesprekken plezierig? Hebben we het over een eventuele gezamenlijke toekomst? Worden bepaalde onderwerpen vermeden? Welke onderwerpen zijn favoriet?
Familie en vrienden
Uit gesprekken met elkaar blijkt ook welke personen voor de ander belangrijk zijn. Hoe is de verhouding met de kinderen als die er zijn? Hoe is de verhouding met de ex-partner? Waar houdt de ander zich mee bezig? En vooral: staat de agenda vaak propvol? Of is duidelijk dat er ruimte is voor het samen zijn?
Zie ook ‘de persoonlijke inventaris’ in hoofdstuk 6.
Intimiteit
Ook wordt veel waarde gehecht aan het lichamelijke contact. Hoe gaat dat? Is het aangenaam? Voelen we ons tot de ander aangetrokken op lichamelijk gebied? Willen we snel bij elkaar blijven slapen? Wordt dit direct als vanzelfsprekend beschouwd? Vinden we het vanzelfsprekend om samen in één bed te slapen? Komen dag- en nachtritme met elkaar overeen?
Persoonlijke hygiëne
Als het gaat om de persoonlijke hygiëne stuiten we op een bijzonder gevoelig punt. Hier ontstaan vaak irritaties en worden algauw bepaalde verwachtingen duidelijk. We vinden tegenwoordig namelijk al snel iets onhygiënisch. Als iemand bijvoorbeeld niet elke dag onder de douche gaat, gedurende een week dezelfde kleding draagt, er niet echt netjes uitziet, en meer van dat soort dingen. Dit onderwerp blijkt snel een bepalende rol te spelen.
Pensioen
Ook in hoofdstuk 2 is hier aandacht aan besteed. Aan het feit dat we niet meer werken, kan natuurlijk niet zomaar voorbij worden gegaan. Het is voor velen een cruciaal punt. Er is vaak sprake (geweest) van een moeilijke periode. Op welke wijze kijken we naar deze pensioenperiode? Is het werk vervangen door andere bezigheden? Het verlies van het werk brengt immers ook rouw met zich mee. Op welke wijze hebben we dat verwerkt?
Geld
Het is zeer belangrijk met elkaar te praten over de waarde die we aan geld hechten, en hoe we gewend zijn daarmee om te gaan.
Wordt er vaak over geld gepraat? Hebben we allebei evenveel? Zijn er misschien grote verschillen? Waar leeft ieder van? Hoe willen we dat regelen als we intensief samenleven of zelfs samenwonen? (zie ook hoofdstuk 12)
Toekomst
En: we hebben dan misschien niet de gelegenheid gehad om met elkaar op te groeien, naar alle waarschijnlijkheid zullen we wel met elkaar de ouderdom beleven. Willen wij dat met elkaar? Wat voor kijk hebben we op de ouderdom?
Samenwerking
Tot slot, en niet van geringe betekenis, kwam het samenwerken met elkaar aan de orde. Kunnen we in praktische aangelegenheden samenwerken? Zowel binnens- als buitenshuis? In kleine en in grote dingen? Spreken we af wie wat doet als dat aan de orde is? Speelt een van tweeën de baas? Overleggen we goed met elkaar? Waarin willen we wel en waarin willen we niet samenwerken?
Het verleden
Het komt nogal eens voor dat problemen uit het lange verleden in de nieuwe verbintenis worden meegesleept en zo veel nadruk krijgen dat een van de twee er uiteindelijk en binnen niet al te lange tijd genoeg van krijgt. Het lijkt dan wel of het vastgeroest zit. Een redelijk zorgeloos en ontspannen dagelijks leven samen wordt hier vaak onmogelijk mee gemaakt. Daarom is het beëindigen van rouw, het laten varen van wrok en kwaadheid en het kunnen hanteren van verdriet belangrijke voorwaarden om – zeker met iemand anders – een aangenaam leven te leiden.
Persoonlijke problemen
Een negatief zelfbeeld koesteren, de overtuiging door oud worden een pechvogel te zijn en uit het spectrum van emoties alleen de negatieve kiezen zijn zaken die helemaal niets van doen kunnen hebben met de nieuwe partner, terwijl die daar wel veel mee te maken zal krijgen. Ook is het raadzaam het romantisch ideaal, als we dat tenminste nog koesteren, te laten varen.
Tijdens mijn gesprekken vroeg ik ook welke dingen een partnerschap uiteindelijk in de weg zouden kunnen staan. Alcoholverslaving werd daarin als het belangrijkste genoemd, direct gevolgd door fysiek en verbaal geweld. Ruzies die op de persoon worden uitgespeeld in plaats van op het onderwerp werden als belangrijke bronnen genoemd van langzame uitputting.
Het zijn aandachtspunten op velerlei terrein. Het zijn zaken die in de loop der tijd vanzelf duidelijk worden. Tegelijkertijd zijn het kwesties waar we met elkaar over zullen gaan praten.
Veel wordt duidelijk als we met een bepaalde regelmaat bij elkaar zijn. Daarna – weer alleen – zullen we terugdenken aan de tijd die we samen hebben doorgebracht en zullen we voelen hoe het was. Belangrijke vragen blijven: Sluiten wij tot nu goed bij elkaar aan? Passen we bij elkaar? Wat houdt dat voor ons in?
Iedereen die ik heb gesproken beaamt dat je op sommige vlakken goed bij elkaar past en op andere niet of minder goed. Er zullen ook gebieden zijn waarop je nú niet precies bij elkaar aansluit maar na verloop van de tijd wel. Alles hangt af van de kwaliteit van de inzet, in hoeverre je er oog en oor voor hebt, het praten met elkaar hierover, de moeite die je wilt doen en van de waarde die beiden aan de nieuwe situatie hechten.
Maar kunnen we dan misschien bij benadering bepalen wat onontbeerlijk is voor de basis van elk gewenst partnerschap? Hier kwamen drie dingen naar voren:
- Het op je gemak voelen bij de ander en het je prettig voelen in zijn of haar woonomgeving.
- De overeenkomsten in de omgang met geld.
- De overeenstemming van en afstemming op elkaars intieme behoeften, waaronder erotiek en seks.
Het laatste vergt misschien wel de meeste tijd, zie ook het volgende hoofdstuk. De intimiteiten genieten hierbij de voorkeur, veel meer dan de uiteindelijke seksuele daad. Dat wordt als een belangrijke verschil met ‘vroeger’ gezien. De intimiteiten hebben wel een belangrijk erotisch aspect. En vooral wordt exclusiviteit zeer op prijs gesteld en zelfs als een voorwaarde gezien.
Sophie de Wijn